Μέτρηση βιοδεικτών της Alzheimer στο αίμα με την πρωτοποριακή τεχνολογία SIMOA, στο εργαστήριο μας

Μέτρηση βιοδεικτών της Alzheimer στο αίμα με την πρωτοποριακή τεχνολογία SIMOA, στο εργαστήριο μας

Με την τεχνολογία SIMOA (και τον αυτόματο αναλυτή HD-X της Quanterix), που έχουμε πρόσφατα εγκαταστήσει στο εργαστήριο μας, εκτελούμε πλέον τον προκαταρκτικό έλεγχο για τη διάγνωση, πρόγνωση και παρακολούθηση της νόσου Alzheimer με τη μέτρηση του βιοδείκτη pTau181 στο πλάσμα του αίματος των ασθενών.

Την παρούσα περίοδο εξελίσσεται μια επανάσταση στη διάγνωση της νόσου Alzheimer. Συγκεκριμένα, με εξαιρετικά ευαίσθητες τεχνικές (κυρίως με την τεχνολογία SIMOA, single-molecule array) επιτυγχάνεται η αξιόπιστη μέτρηση βιοδεικτών της νόσου Alzheimer στο πλάσμα του αίματος του ασθενή. Έχει ήδη δειχθεί σε κορυφαία επιστημονικά περιοδικά (π.χ. δημοσιεύσεις 1-19) ότι ειδικά η μέτρηση των επιπέδων της φωσφορυλιωμένης Tau (pTau) στο πλάσμα παρέχει μια πολύ σημαντική διαγνωστική ένδειξη για την Alzheimer.

Αν και έχει δειχθεί επανειλημμένα ότι η pTau181 στο πλάσμα αποτελεί σημαντικό μη επεμβατικό βιοδείκτη για τη διάγνωση, πρόγνωση και παρακολούθηση της πορείας της νόσου (1-19), οι μετρήσεις αυτές είναι ακόμη σε πειραματικό στάδιο, και τα αποτελέσματα πρέπει να αξιολογούνται με επιφύλαξη. Το «θετικό αποτέλεσμα» δεν είναι παθογνωμονικό αλλά κυρίως συνιστά τη διενέργεια περαιτέρω εξετάσεων.

Οι μέσες τιμές ευαισθησίας και ειδικότητας της μεθόδου μεταξύ ασθενών με Alzheimer και «υγιών» από 4 μεγάλες μελέτες ήταν 89% και 86% αντίστοιχα (4,8,9,15). Σε δικές μας μελέτες σε συνεργασία με άλλα κέντρα (π.χ. J. Tzartos et al., Biomolecules, 2022, 12, 1099. https://doi.org/10.3390/biom12081099) η ευαισθησία και ειδικότητα της Alzheimer έναντι ασθενών με άλλες άνοιες είναι τουλάχιστον 72% και 76%, αντίστοιχα, με cut-off τα 2.9 pg/ml, ενώ στα 4.0 pg/ml η ειδικότητα φτάνει το 86%.

Παράλληλα, μετρούμε πλέον στο εργαστήριο μας και τα NFL (πάλι με SIMOA), τα οποία αν και δεν είναι ειδικά για τη νόσο Alzheimer, μπορεί να είναι χρήσιμα για την παρακολούθηση της πορείας της νόσου.

Οι ασθενείς μπορούν να έρχονται στο διαγνωστικό μας για αιμοληψία για μέτρηση της pTau181 (ή και των NFL), με προσιτό κόστος. Εντός Αττικής υπάρχει δυνατότητα και για αιμοληψία κατ’οίκον, ενώ, κατόπιν συνεννόησης, μπορεί να μας αποστέλλεται πλάσμα του αίματος των ασθενών από όλη την Ελλάδα με courier.

Τέλος, υπενθυμίζουμε ότι ο έλεγχος των 4 βιοδεικτών της Alzheimer στο ΕΝΥ (β-αμυλοειδή-42/40, Tau, pTau) γίνεται στο εργαστήριο μας αυθημερόν με τον αυτόματο αναλυτή Lumipulse.

Βιβλιογραφία

Bayoumy S, et al. Clinical and analytical comparison of six Simoa assays for plasma P-tau isoforms P-tau181, P-tau217, and P-tau231. Alzheimers Res Ther. 2021. 13(1):198.
Chatterjee P, et al. Diagnostic and prognostic plasma biomarkers for preclinical Alzheimer's disease. Alzheimers Dement. 2021.
Cullen NC et al. Individualized prognosis of cognitive decline and dementia in mild cognitive impairment based on plasma biomarker combinations. Nature Aging 2021. 1:114-123.
Ding X, et al. Ultrasensitive assays for detection of plasma tau and phosphorylated tau 181 in Alzheimer's disease: a systematic review and meta-analysis. Transl Neurodegener. 2021. 10(1):10.
Gonzalez MC, et al. Association of Plasma p-tau181 and p-tau231 Concentrations With Cognitive Decline in Patients With Probable Dementia With Lewy Bodies. JAMA Neurol. 2021 Nov 22:e214222.
Janelidze S, et al. Plasma P-tau181 in Alzheimer's disease: relationship to other biomarkers, differential diagnosis, neuropathology and longitudinal progression to Alzheimer's dementia. Nat Med. 2020. 26:379-386.
Karikari TK, et al. Blood phosphorylated tau 181 as a biomarker for Alzheimer's disease: a diagnostic performance and prediction modelling study using data from four prospective cohorts. Lancet Neurol. 2020. 19(5):422-433.
Karikari TK, et al. Diagnostic performance and prediction of clinical progression of plasma phospho-tau181 in the Alzheimer's Disease Neuroimaging Initiative. Mol Psychiatry. 2021 26:429-442.
Lantero Rodriguez J, et al. Plasma p-tau181 accurately predicts Alzheimer's disease pathology at least 8 years prior to post-mortem and improves the clinical characterisation of cognitive decline. Acta Neuropathol. 2020. 140(3):267-278.
Lleó A, et al. Phosphorylated tau181 in plasma as a potential biomarker for Alzheimer's disease in adults with Down syndrome. Nat Commun. 2021. 12(1):4304.
Lussier FZ, et al. ; Alzheimer’s Disease Neuroimaging Initiative. Plasma levels of phosphorylated tau 181 are associated with cerebral metabolic dysfunction in cognitively impaired and amyloid-positive individuals. Brain Commun. 2021. 3: fcab073.
Mielke MM, et al. Comparison of Plasma Phosphorylated Tau Species With Amyloid and Tau Positron Emission Tomography, Neurodegeneration, Vascular Pathology, and Cognitive Outcomes. JAMA Neurol. 2021, 78:1108-1117.
Moscoso A et al. Longitudinal Associations of Blood Phosphorylated Tau181 and Neurofilament Light Chain With Neurodegeneration in Alzheimer Disease. JAMA Neurol. 2021. 78:396-406.
Moscoso A, et al. Time course of phosphorylated-tau181 in blood across the Alzheimer's disease spectrum. Brain. 2021. 144(1):325-339.
O'Connor A, et al. Plasma phospho-tau181 in presymptomatic and symptomatic familial Alzheimer's disease: a longitudinal cohort study. Mol Psychiatry. 2020.
Suárez-Calvet M, et al. Novel tau biomarkers phosphorylated at T181, T217 or T231 rise in the initial stages of the preclinical Alzheimer's continuum when only subtle changes in Aβ pathology are detected. EMBO Mol Med. 2020 Dec 7;12(12):e12921.
Therriault J, et al.. Association of plasma P-tau181 with memory decline in non-demented adults. Brain Commun. 2021. 3(3):fcab136.
Thijssen EH, et al. Diagnostic value of plasma phosphorylated tau181 in Alzheimer's disease and frontotemporal lobar degeneration. Nat Med. 2020 .26:387-397.
Wang YL, et al. Plasma p-tau181 Level Predicts Neurodegeneration and Progression to Alzheimer's Dementia: A Longitudinal Study. Front Neurol. 2021 Sep 7;12:695696.