Μέτρηση στο αίμα του νέου βιοδείκτη pTau217 για τη διάγνωση της νόσου Alzheimer (με SIMOA)

Μέτρηση στο αίμα του νέου βιοδείκτη pTau217 για τη διάγνωση της νόσου Alzheimer (με SIMOA)

Επιπλέον των μετρήσεων στο αίμα των βιοδεικτών pTau181, NFL και GFAP (με την υπερευαίσθητη τεχνολογία SIMOA) για την διάγνωση της νόσου Alzheimer (AD), προσφέρουμε πλέον και την μέτρηση του νέου βιοδείκτη pTau217 (στο πλάσμα του αίματος), ο οποίος θεωρείται υψηλότερης ευαισθησίας και ειδικότητας από τον βιοδείκτη pTau181.

Τα στάδια της AD συσχετίζονται με τα επίπεδα των Tau, φωσφορυλιωμένης Tau (pTau) και αμυλοειδών (Αβ42, Αβ40) στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ) και στο αίμα. Ο έλεγχος αυτών των βιοδεικτών στο ΕΝΥ γίνεται στο εργαστήριο μας αυθημερόν με τον αυτόματο αναλυτή Lumipulse. Η ανίχνευση ωστόσο στο αίμα πλεονεκτεί κυρίως (αλλά όχι μόνο) λόγω της αποφυγής οσφυονωτιαίας παρακέντησης.

Είναι πολύ ενδιαφέρον ότι τα τελευταία έτη η πρωτοποριακή τεχνολογία SIMOA (Single Molecule Array) παρέχει την υψηλή ευαισθησία που απαιτείται για την αξιόπιστη μέτρηση των βιοδεικτών της AD στο αίμα (πλάσμα ή ορό) με περισσότερο μελετημένο τον βιοδείκτη pTau181¹. Την τελευταία διετία έχουμε εισάγει στην Ελλάδα την τεχνολογία αυτή με την απόκτηση του αυτόματου αναλυτή SIMOA HD-X, και την αξιοποιούμε για την μέτρηση των επιπέδων pTau181 στο πλάσμα² (καθώς και τους υποστηρικτικούς βιοδείκτες αίματος NfL και GFAP) (παρουσιάζονται σε προηγούμενα ΝΕΑ – ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ).

Ωστόσο, πρόσφατα o pTau217 έχει αναδειχθεί ως ιδιαίτερα σημαντικός βιοδείκτης για την έγκαιρη ανίχνευση των ατόμων που εμφανίζουν πρώιμα σημάδια νόσησης AD.

Συγκεκριμένα, πρόσφατες μελέτες υποδεικνύουν ότι στο πλάσμα αίματος οι μετρήσεις του pTau217 παρουσιάζουν αυξημένη διακριτική ικανότητα αναγνώρισης των ασθενών AD σε σχέση με τον pTau181^3-5. Επίσης, ο pTau217 παρουσιάζει καλύτερη συσχέτιση με παθολογία αμυλοειδών και phosphoTau που είναι χαρακτηριστικά της νόσου AD, συνεπώς διακρίνει καλύτερα την AD από non-AD άνοιες⁶. Τέλος, μόλις τον Σεπτέμβρη 2023 στο περιοδικό ‘Nature Aging’ προτάθηκε η ενσωμάτωση στην διαγνωστική ροή εργασιών (diagnostic workflow) της μέτρησης του pTau217 στο πλάσμα⁷ ώστε να γίνεται σάρωση και επιλογή των ασθενών που παρουσιάζουν αυξημένη πιθανότητα παρουσίας AD. (Το άρθρο αυτό παρουσιάστηκε και στον ηλεκτρονικό τύπο στην Ελλάδα: π.χ. εδώ και εδώ)

Στην Τζάρτος ΝευροΔιαγνωστική εντάσσουμε πλέον και την μέτρηση του pTau217 στην προκαταρκτική διάγνωση της νόσου AD με τον αυτόματο αναλυτή SIMOA HD-X (εικόνα). Οι τιμές αναφοράς που χρησιμοποιούμε για την εκτίμηση των αποτελεσμάτων είναι σύμφωνα με πρόσφατη δημοσίευση⁸. Με αυτές τις τιμές συμφωνεί και προκαταρκτική μελέτη μας σύγκρισης των τιμών pTau217 και pTau181 στο αίμα με αυτές των βιοδεικτών της AD στο ΕΝΥ. Επίσης, παρατηρήσαμε ότι ο συνδυασμός των μετρήσεων στο πλάσμα των pTau181 και pTau217 φαίνεται να αυξάνει την ευαισθησία της προκαταρκτικής διάγνωσης της Alzheimer, αλλά αυτή η παρατήρηση πρέπει να επιβεβαιωθεί και σε μεγαλύτερες μελέτες.

Ο αυτόματος αναλυτής νέας γενιάς SIMOA HD-X (Quanterix®)

Μέτρηση νευρολογικών βιοδεικτών στο αίμα,

στην «Τζάρτος ΝευροΔιαγνωστική»

NfL (Nευροϊνίδια ελαφριάς αλυσίδας)
GFAP (Ινώδης όξινη πρωτεΐνη της γλοίας)
pTau181 (Tau φωσφορυλιωμένη στη θρεονίνη 181)
pTau217 (Tau φωσφορυλιωμένη στη θρεονίνη 217)

Βιβλιογραφία

1. Karikari, T. K. et al. Blood phosphorylated tau 181 as a biomarker for Alzheimer’s disease: a diagnostic performance and prediction modelling study using data from four prospective cohorts. Lancet Neurol 19, 422–433 (2020).

2. Tzartos, J. S. et al. Plasma P-Tau181 for the Discrimination of Alzheimer’s Disease from Other Primary Dementing and/or Movement Disorders. Biomolecules 12, 1099 (2022).

3. Palmqvist, S. et al. Discriminative Accuracy of Plasma Phospho-tau217 for Alzheimer Disease vs Other Neurodegenerative Disorders. JAMA 324, 772–781 (2020).

4. Therriault, J. et al. Equivalence of plasma p-tau217 with cerebrospinal fluid in the diagnosis of Alzheimer’s disease. Alzheimer’s & Dementia. doi: 10.1002/alz.13026 (2023).

5. Janelidze, S. et al. Head-to-head comparison of 10 plasma phospho-tau assays in prodromal Alzheimer’s disease. Brain. 146; 1592–1601. doi.org/10.1093/brain/awac333 (2022).

6. Mattsson‐Carlgren, N. et al. Soluble P‐tau217 reflects amyloid and tau pathology and mediates the association of amyloid with tau. EMBO Mol Med 13, e14022 (2021).

7. Brum, W. S. et al. A two-step workflow based on plasma p-tau217 to screen for amyloid β positivity with further confirmatory testing only in uncertain cases. Nature Aging (2023) doi:10.1038/s43587-023-00471-5.

8. Nicholas J. Ashton et al. Diagnostic accuracy of the plasma ALZpath pTau217 immunoassay to identify Alzheimer’s disease pathology. medRxiv 2023.07.11.23292493 (2023) doi:10.1101/2023.07.11.23292493.