Κείμενο κοινής αποδοχής (Consensus Statement) για την χρήση της μέτρησης των NfL στο αίμα, στην έρευνα και στην κλινική πράξη, για την Σκλήρυνση κατά Πλάκας
Τα νευροϊνίδια είναι οι κύριες πρωτεΐνες του κυτταρικού σκελετού των νευρικών κυττάρων, και συμμετέχουν στον σχηματισμό των νευραξόνων. Στην σκλήρυνση κατά πλάκας (ΣκΠ), καθώς και σε άλλες νευρολογικές ασθένειες όπως στην Alzheimer, όταν έχουμε βλάβη των νευρικών κυττάρων και δη των νευραξόνων, έχουμε απελευθέρωση νευροϊνιδίων ελαφριάς αλυσίδας (NfL) στο εγκεφαλονωτιαίο υγρό (ΕΝΥ) και σε πολύ μικρότερη συγκέντρωση στο αίμα. Με την πρωτοποριακή τεχνολογία SIMOA (Single Molecule Array)1 μπορούμε πλέον να μετρούμε αξιόπιστα τα NfL και στο αίμα (ορό ή πλάσμα).
Η τεχνολογία SIMOA, διατίθεται από την εταιρεία Quanterix®. Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα της τεχνολογίας αυτής αποτελεί η εξαιρετικά υψηλή ευαισθησία της, περίπου 1000 φορές μεγαλύτερη από της συμβατικής ELISA1. Το κέντρο μας, Τζάρτος ΝευροΔιαγνωστική, έχει από έτους αποκτήσει το ποιο εξελιγμένο όργανο της σειράς SIMOA, το HD-X. Με την χρήση του SIMOA HD-X από εκπαιδευμένο
προσωπικό του εργαστηρίου μας, διενεργούμε μετρήσεις βιοδεικτών, σχετικών με νευρολογικές ασθένειες, στο αίμα, όπως τους NfL και pTau181 - ιδιαίτερα γνωστούς κυρίως ως προς τις ασθένειες ΣκΠ2,3 και Alzheimer4, αντίστοιχα. Ακόμη, με την ίδια τεχνολογία, εισάγουμε και την μέτρηση της πρωτεΐνης GFAP. Για την μέτρηση της GFAP στο αίμα έχει ήδη δοθεί έγκριση από το FDA, στα πλαίσια της εκτίμησης ήπιας εγκεφαλικής κάκωσης (mild traumatic brain injury) ενώ θεωρείται ως εν δυνάμει χρήσιμος βιοδείκτης για την ΣκΠ, την Alzheimer και άλλες νευρολογικές ασθενειες5
Για την μέτρηση των βιοδεικτών NfL και pTau181 στο αίμα με SIMOA έχει λάβει πρόσφατα η Quanterix® την ανάδειξη από το FDA των ΗΠΑ ως “Breakthrough Device Designation” τον Οκτώβριο 2021 και Απρίλιο 2022, για pTau181 και NfL αντίστοιχα. Το “Breakthrough Devices program” του FDA έχει σκοπό την ταχύτερη ανάπτυξη, αξιολόγηση και ενσωμάτωση ιατρικών οργάνων που σχετίζονται με πιο αποτελεσματική θεραπεία ή διάγνωση σοβαρών ασθενειών.
Η χρήση των NfL ως βιοδείκτης για την κλινική πράξη – (Consensus Statement)
Είναι ιδιαίτερα σημαντικό ότι η χρήση των NfL ως βιοδείκτη της ΣκΠ γίνεται πλέον όλο και περισσότερο διεθνώς αποδεκτή από τους ειδικούς για την παρακολούθηση των ασθενών στη κλινική πράξη. Ήδη τον Ιούνιο του 2021 δημοσιεύτηκε το πρώτο κείμενο κοινής αποδοχής (Consensus Statement)3 πολλών διεθνών κλινικών σχετικά με την ορθή χρήση των μετρήσεων των NfL τόσο στην έρευνα όσο και στην κλινική πράξη, για την παρακολούθηση και πρόγνωση της ΣκΠ.
Επίσης, έχει δημοσιευτεί στο Lancet Neurology (Μάρτιος 2022), η δημιουργία βάσης δεδομένων με τιμές αναφοράς για τα NfL στον ορό από το Swiss Multiple Sclerosis Cohort (SMSC)6. Η μελέτη αυτή συμπεριλαμβάνει και μελέτη εγκυρότητας (validation study) όπου παρουσιάζεται η προστιθέμενη αξία της μέτρησης των NfL, επιπλέον των κλινικών και MRI μετρήσεων, ιδιαίτερα για άτομα σε υψηλό ρίσκο για σοβαρή υποτροπή της νόσου και μη ικανοποιητική ανταπόκριση στις ανοσοθεραπείες. Ενώ, παρόμοια μελέτη για την δημιουργία τιμών αναφοράς για τα NfL πάλι μέσω της τεχνικής SIMOA δημοσιεύτηκε πρόσφατα (Ιούνιος 2022) στο Brain Communications4, από το ALzheimer’s and Families project (ALFA)7. H πρώτη βάση, του SMSC, επιτρέπει την εισαγωγή παραμέτρων όπως ηλικία, δείκτη μάζας – σώματος του ασθενούς που συνυπολογίζονται στο τελικό αποτέλεσμα. Αυτή είναι περισσότερο ειδική για την ΣκΠ, από την βάση του ALFA, παρέχοντας μεγαλύτερη ακρίβεια, και είναι η βάση δεδομένων που χρησιμοποιούμε στο εργαστήριο μας.
Τέλος, στα πλαίσια της συνεχιζόμενης αναβάθμισης της χρησιμότητας των NfL ως βιοδείκτη της ΣκΠ, βρίσκεται σε εξέλιξη η πρώτη προοπτική πραγματιστική (“pragmatic”) πολυκεντρική κλινική δοκιμή από το Swiss Multiple Sclerosis Cohort, με την ονομασία MultiSCRIPT prospective trial.
Βιβλιογραφία
1. Wilson DH, et al. The Simoa HD-1 Analyzer: A Novel Fully Automated Digital Immunoassay Analyzer with Single-Molecule Sensitivity and Multiplexing. J Lab Autom. 2016;21(4):533-547. doi:10.1177/2211068215589580
2. Gaetani L, et al. Neurofilament light chain as a biomarker in neurological disorders. J Neurol Neurosurg Psychiatry. 2019;90(8):870-881. doi:10.1136/jnnp-2018-320106
3. CMSC Consensus Statement on Neurofilament Biomarkers in Multiple Sclerosis. IJMSC. 2021;23(Supplement I):1-36.
4. Hansson O, et al. The Alzheimer's Association appropriate use recommendations for blood biomarkers in Alzheimer's disease. Alzheimers Dement. 2022 Jul 31. doi: 10.1002/alz.12756.
5. Abdelhak A, et al. Blood GFAP as an emerging biomarker in brain and spinal cord disorders. Nat Rev Neurol. 2022;18(3):158-172. doi:10.1038/s41582-021-00616-3
6, Benkert P, et al. Serum neurofilament light chain for individual prognostication of disease activity in people with multiple sclerosis: a retrospective modelling and validation study. Lancet Neurol. 2022;21(3):246-257. doi:10.1016/S1474-4422(22)00009-6
7. Simrén J. et al. Establishment of reference values for plasma neurofilament light based on healthy individuals aged 5-90 years. Brain communications. 2022;4. doi:10.1093/braincomms/fcac174